Mangan to pierwiastek występujący pod symbolem Mn w tablicach chemicznych. Jest on odpowiedzialny za wiele procesów, które zachodzą w naszym organizmie. Jego główną rolą jest kontrolowanie pracy układu nerwowego oraz odpornościowego, ale także kontrola nad wieloma innymi narządami.
W poniższym artykule pokryjemy tematy takie jak: jak niedobór manganu wpływa na nasz organizm, co dzieje się wówczas, gdy mamy zbyt wysokie stężenia manganu, a także jego występowanie. Mangan również jest ważny na etapie życia płodowego. Temat ten także poruszymy w dalszej części tekstu. Zapraszamy do zapoznania się z poniższym artykułem jeśli jesteś ciekawy innych właściwości manganu.
Mangan – właściwości
Mangan jest naturalnie występującym pierwiastkiem w przyrodzie, szczególnie w wodach powierzchniowych, ale też podziemnych jednak w dość śladowych ilościach. Dodatkowo, mangan występuje także w skorupie ziemskiej. W ludzkim organizmie w dużych ilościach znajduje się w wątrobie, mózgu, trzustce oraz nerkach i odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie tych narządów.
Jest pierwiastkiem śladowym wielu enzymów, które są niezbędne w procesie prawidłowego trawienia oraz wchłaniania węglowodanów, lipidów, protein oraz składników mineralnych i odżywczych. Mangan odpowiada za syntezę cholesterolu, a także pierwiastek ten umożliwia prawidłowe wchłanianie oraz magazynowanie żelaza oraz wchodzi w skład licznych enzymów, które są obecne między innymi przy metabolizmie cholesterolu oraz przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego.
Ważną funkcją tego pierwiastka Mn jest również kontrolowanie pracy układu nerwowego. Dodatkowo, mangan poprawia sprawność seksualną oraz przyczynia się do niwelowania bólu związanego z zespołem napięcia przedmiesiączkowego. Razem z wapniem niweluje ból menstruacyjny i przyczynia się do łagodniejszego krwawienia. Rolą manganianu jest także podwyższanie libido oraz zwiększa płodność zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, z kolei niedobór manganu może prowadzić nawet do bezpłodności.
Prawidłowy poziom manganu w organizmie człowieka wpływa na prawidłową pracę układu nerwowego oraz nadzoruje przesyłanie informacji zawartej w neuronach. Zbyt niski poziom manganu powoduje nieprawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego i jego zaburzenia powodując między innymi poważne choroby neurologiczne. Wpływ manganu jest niezbędny przy produkcji składników nieaktywnej formy hormonów tarczycy, głównie tyroksyny, która przyczynia się do obrony organizmu przed działaniem wolnych rodników, dlatego uznaje się, że stanowi tarczę obronną organizmu. Dlatego mangan jest tak ważny przy produkcji tyroksyny.
Bierze udział w przemianach energetycznych, a niższy poziom manganu może prowadzić do osłabienia mięśni, w tym – serca. Jest jednym z wielu składników i pierwiastków, które powiązane są z gęstością mineralną kości, oraz które są odpowiedzialne i obecne podczas procesu mineralizacji kości.
Objawy niedoboru manganu
Z powodu zbyt małej ilości manganianu mogą powstawać wady kostno-stawowe. Kości mogą stać się bardziej podatne na złamania i urazy. Następuje ograniczona mobilność stawowa oraz bóle stawów.
Niedobór przyczynia się również do spowolnienia ruchomości plemników, co z kolei przyczynia się zmniejszenia płodności u mężczyzn, a także do spadku sprawności seksualnej. Poważnym skutkiem niedoboru manganu są zaburzenia układu nerwowego – ciągłe uczucie zmęczenia, drażliwość, bezsenność i rozdrażnienie, a także pogorszenie słuchu. Kondycja skóry i jej wytworów również się pogarsza. Skóra staje się przesuszona. Mamy słabe paznokcie oraz rozdwojone końcówki włosów.
Długotrwały niedobór manganu w organizmie może prowadzić do padaczki, bezpłodności lub poważnych zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego. Konsekwencją są też wypadające włosy i zmiany skórne, które mogą należeć do nieestetycznych.
Skutki niedoboru manganu
Niedobór manganu w organizmie człowieka może powodować wiele niepożądanych skutków ubocznych. Na niedobór manganu są narażone kobiety, które przyjmują antykoncepcję doustną, bowiem hamuje to wchłanianie manganu, a także kobiety w ciąży i w okresie laktacji, bowiem w niedoborze manganu życie płodu lub stan zdrowia maluszka po urodzeniu jest zagrożone, a także następuje zahamowanie wzrostu psychicznego, jak i fizycznego.
Mogą pojawić się deformacje kości lub niedorozwinięty układ odpornościowy, co może uniemożliwić walkę z wolnymi rodnikami. Witamina K niedobór również może wywoływać różne skutki uboczne, z którymi warto się zapoznać.
Nadmiar manganu – objawy
Pierwiastek mangan odpowiada za ważne funkcje życiowe, dlatego jego niedobór jest niepożądany. Mimo wszystko nie należy przesadzać z jego suplementacją, bowiem nadmiar manganu również może powodować groźne dla życia schorzenia i choroby w organizmie. Mangan stosunkowo rzadko może być przedawkowany wówczas, gdy spożywamy go formie codziennej zbilansowanej diety. Tylko osoby, które były wystawione na kontakt z dymem lub płynem, w których były duże ilości manganu mogą martwić się o zbyt duże stężenie tego pierwiastka.
Badania kliniczne potwierdzają, że nadmiar manganianu powoduje zaburzenia prawidłowego funkcjonowania organizmu. Szczególnie niebezpieczne są zaburzenia neurologiczne wynikające z nadmiaru. Mają one podobne symptomy do choroby Parkinsona. Zaczynają nam drżeć kończyny i możemy odczuwać dyskomfort podczas chodzenia, a nawet siedzenia. Jednak to nie jedyna odpowiedź ze strony układu nerwowego, ponieważ nadmiar pierwiastka może prowadzić także do stanów depresyjnych.
Funkcjonowanie układu trawiennego, a szczególnie wątroby jest zaburzone powodując zahamowanie wchłaniania wielu niezbędnych pierwiastków. Gospodarka hormonalna, a szczególnie hormony tarczycy także są upośledzone, co z kolei wpływa na zaburzenie pracy narządów, które są kontrolowane przez ów hormony.
Suplementy diety z manganem
Najlepszym sposobem na dostarczenie manganu i innych ważnych składników odżywczych jest zbilansowana dieta. Niedobór sodu co jeść, aby zachować jego odpowiedni poziom w organizmie też może być cenną informacją. Najwięcej manganu zawierają ziarna słonecznika oraz nasiona słonecznika, orzechy arachidowe, orzechy laskowe oraz pestki dyni. Znaczne jego ilości znajdują się również w suchych nasionach roślin strączkowych.
Mangan, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, posiada również korzeń pietruszki, a także inne korzenne rośliny (marchew, ziemniaki). Czerwone mięso, ryby oraz owoce morza pochodzące z wód, w których stężenie wykazuje duże ilości tego pierwiastka, oraz produkty pełnoziarniste mają kluczowe znaczenie w diecie na niedobór manganu. Spore ilości znajdziemy też w produktach zbożowych (płatki owsiane, brązowy ryż oraz pieczywie z pełnego ziarna). Pochodzący naturalnie znacznie ułatwia wchłanianie się do przewodu pokarmowego.
W obecnych czasach istnieje wiele suplementów diety z manganem. Mangan suplement występuje w postaci chlatu, a także glukoganianu. Jest również pierwiastkiem, który spotkać można w obecności innych pierwiastków, które wzajemnie nie wykluczają swojego działania. Są to: cynk, miedź, magnez oraz wapń. Jak już wiemy mangan, zastosowanie ma bardzo szerokie, dlatego warto przyjmować go w odpowiednich dawkach.
Dzienne zapotrzebowanie na mangan według kategorii wiekowych podajemy poniżej:
- niemowlęta – do 0.6 mg
- dzieci do lat 10 – 1.5 mg
- młodzież – 2.2 mg
- kobiety – 1.8 mg
mężczyźni – 2.3 mg