Cynk to jeden z mikroelementów i należy do pierwiastków śladowych. Mimo to pełni ważne funkcje prawidłowego funkcjonowania organizmu i wszystkich procesów w nim zachodzących. Bierze on udział w przemianach białek i syntezie DNA, łagodzi podrażnienia skóry oraz wpływa na układ nerwowy, odpornościowy i krwionośny.
W tym artykule dowiemy się jak wygląda kuracja cynkiem oraz jakie jest zapotrzebowanie organizmu na ten pierwiastek. Odpowiemy na pytanie jaki cynk najbardziej przyswajalny jest w organizmie oraz w jakich produktach możemy go znaleźć.
Cynk – właściwości
Cynk jest pierwiastkiem, który obecny jest w strukturze ponad 200 enzymów oraz reguluje ich procesy. Ten pierwiastek odpowiada ze regulację stężenia witaminy A, która wpływa na wzrok oraz odbudowę tkanki nabłonkowej. Gdy poziom cynku jest w normie rany zabliźniają i goją się znacznie szybciej. Unormowany poziom cynku w organizmie człowieka wpływa również na regulację trzustki, wobec tego prawidłowo wydziela ona insulinę.
Do ważnych funkcji tego pierwiastka należą właściwości immunologiczne. Cynk zwiększa aktywność przeciwciał, dzięki czemu rzadziej chorujemy na przeziębienia i infekcje wirusowe, a działanie układu immunologicznego znacznie się wzmacnia. Objawy niedoboru cynku nie należą również do przyjemnych. Niedobór cynku może powodować zaburzoną pracę układu krążenia oraz hamować jego prawidłowe funkcjonowanie, wobec tego możemy być narażeni na nieestetyczne żylaki. Ten śladowy pierwiastek również stabilizuje i obniża ciśnienie krwi.
Cynk znalazł zastosowanie w kosmetologii jako tlenek cynku. Jest szczególnie ważnym pierwiastkiem w walce z trądzikiem. Ten pierwiastek zdrowia również wzmacnia włosy, paznokcie oraz łagodzi zaczerwienienia skóry. Cynk ma właściwości antyoksydacyjne i jest skuteczny w walce z wolnymi rodnikami, dlatego zawiera się go w różnych produktach pielęgnacyjnych i dermatologicznych.
Badanie ilości cynku w naszym organizmie przeprowadza się podczas rutynowego badania krwi. Stężenia cynku następuje po odwirowaniu surowicy krwi. Obniżone stężenie cynku może pojawiać się u kobiet w ciąży lub karmiących, a także u palaczy oraz sportowców.
Poniżej przedstawimy normy stężenia cynku we krwi:
- Kobiety – 13mg
- Mężczyźni, kobiety w ciąży – 16mg
- Kobiety karmiące – 21 mg
- Dzieci do lat 10 – 10mg
Niemowlęta i noworodki – 5mg
W czym jest cynk – gdzie występuje?
Cynk wpływa na cały nasz organizm, jednak niedobór cynku, jak i nadmiar cynku mogą przyczyniać się do różnych konsekwencji, dlatego poniżej przedstawimy cynk co daje i na co szkodzi cynk oraz produkty bogate w cynk.
Jaki cynk jest najbardziej przyswajalny?
Najlepiej przyswajalnym cynkiem będzie cynk organiczny w formie chelatu aminokwasowego. Jego cząsteczki są naładowane ładunkiem elektrycznym, dzięki czemu lepiej przyciągają minerał. Biodostępność cynku w formie orotancynku jest najbardziej wchłanialna. Nazwa powstała po przez połączenie pierwiastka z kwasem ortonowym, jednak cynk w tej postaci jest trudno dostępny na rynku.
Cynk w tabletkach zawiera glukonian cynku. Powstaje on poprzez fermentację glukozy, jednak mimo szerokiego dostępu to tego typu suplementów diety, jego przyswajalność i wchłanianie jest raczej znikome. Często na półkach znaleźć można preparaty w dwoma pierwiastkami: selen i cynk – główne mikroelementy niezbędne do prawidłowego wzrostu odporności. Należą one do pierwiastków antagonistycznych i przyjmowane razem nie wykluczają swojego działania.
Cynk w diecie
Cynk w jedzeniu jest bardzo ważny. Niektóre produkty mogą zawierać zalecane dzienne spożycie tego pierwiastka. Najwięcej cynku znajduje się w dzikich ostrygach. Są to raczej trudno dostępne w Polsce owoce morza. Cynk organiczny zawierają między innymi rośliny strączkowe, które są dobroczynne pod wieloma względami.
Produkty bogate w jony cynku to również wyroby zbożowe takie jak: pełnoziarniste pieczywo, otręby pszenne, kasze, pestki dyni i słonecznika oraz komosa ryżowa. Jednak menu zbilansowanej diety, która zawiera produkty spożywcze bogate w cynk powinno zawierać produkty pochodzenia zwierzęcego. Cynk występuje w wątróbce, żółtkach jaj, żółtych serach i mleku. Co zawiera cynk poza wyżej wymienionymi artykułami? Otóż, ten pierwiastek również znajdziemy w zielonych warzywach takich jak: natka pietruszki, brokuły oraz brukselki. Możemy sprawdzić również jakie są produkty bogate w selen i cynk.
Prawidłowe wchłanianie cynku w jelicie cienkim wspomaga i przyspiesza białko zwierzęce, dlatego tak ważne jest, aby wraz z tym pierwiastkiem przyjmować produkty pochodzenia zwierzęcego.
Jak stwierdzić niedobór cynku w organizmie?
Wczesnymi objawami obniżonego stężenia cynku we krwi jest rozdrażnienie, uczucie zmęczenia oraz problemy z koncentracją. Często zaburzenie wchłaniania tego pierwiastku wiąże się z problemami dermatologicznym oraz następuje pogorszenie stanu włosów i paznokci. Niedobór cynku u dzieci i niemowląt może doprowadzić do zahamowania wzrostu, opóźnionego rozwoju, a także uniemożliwia prawidłowe funkcjonowanie narządów rozrodczych i opóźnia dojrzewanie płciowe. Przy niedoborze cynku kobiety w ciąży mogą znosić ją gorzej, może dojść do krwawienia lub poronienia oraz przedwczesnego porodu.
Z niedoborem cynku często pojawiają się choroby układu pokarmowego. Występują nudności, częste biegunki oraz możliwe jest utracenie smaku i brak apetytu. Niedobory cynku, objawy i konsekwencje odbijają się też na układzie nerwowym, ponieważ skutki niedoboru cynku powodują osłabioną i spowolnioną reakcję neuroprzekaźników. Może to prowadzić do zaburzeń psychicznych i emocjonalnych. Ogólna odporność organizmu spada. Częstym symptomem niedoboru cynku jest wypadanie włosów. Poniżej w akapicie przeczytamy – niedobór cynku przyczyny.
Przyczyn niedoboru cynku w naszym organizmie jest wiele. Jednym z nich są zanieczyszczenia środowiska oraz nadmierny stres, brak zbilansowanej diety oraz spożywanie używek. Niedobory cynku pojawiają się również w okresie intensywnego wzrostu u dzieci, podczas ciąży lub karmienia u kobiet, a także u kobiet, które przyjmują antykoncepcję hormonalną. Jego minimalne spożycie może być również ściśle związane z chorobami przewodu pokarmowego, które w znacznym stopniu mogą utrudnić wchłanianie się tego pierwiastka lub wypłukiwać go całkowicie z naszego organizmu. Niedobór cynku zauważa się u osób starszych oraz sportowców.
Rola cynku jest ważna dla prawidłowego funkcjonowania ciała, jednak nie tylko jego niedobór szkodzi naszemu organizmowi. Jego nadmiar również wiążą się z nieprzyjemnymi skutkami i konsekwencjami. Czy miedź z cynkiem tworzą wzajemną korelację? W dużych ilościach cynk wpłukuje dwa niezbędne pierwiastki – miedź i żelazo i utrudnia ich wchłanianie. Opisywany w artykule pierwiastek zaburza gospodarkę stężenia cholesterolu HDL, czyli tak zwanego „dobrego cholesterolu”. Przedawkowanie cynku może przyczyniać się do ryzyka chorób układu krwionośnego i powodować chorobę niedokrwienną.
Zatrucie cynkiem może prowadzić do rozwoju choroby Alzheimera oraz powodować choroby przewodu pokarmowego. Objawy nadmiaru cynku w organizmie powodują również szereg innych symptomów, między innym: bóle głowy, nudności i problemy z wypróżnianiem, dlatego cynk należy przyjmować z głową i nie przekraczać dziennej zalecanej dawki.
Cynk – tabletki
Obecnie na rynku farmaceutycznym znaleźć można wiele preparatów z cynkiem. Występują one głównie w formie tabletek, jako suplement diety i często pojawiają się formuły, które zawierają dwa połączone pierwiastki – cynk i selen. Warto jednak pamiętać, że preparaty cynku należy przyjmować 2 godziny przed lub po posiłku, ponieważ niektóre produkty spożywcze mogą ograniczyć jego wchłanianie. Nie należy popijać cynku kawą oraz alkoholem, ponieważ istotnie obniża to jego funkcje oraz przyswajanie witamin.
Suplementy diety z cynkiem nie powinny być łączone z żelazem oraz nie zaleca się stosowania preparatów z tym pierwiastkiem osobom z nadwrażliwością żołądka lub wrzodami. Cynk w formie kapsułek może wpływać na szczelność błon śluzowych wyścielających żołądek i przyczyniać się do powstawania nadżerek, a w konsekwencji – wrzodów żołądka. Przyjmowanie pierwiastka w formie preparatów doustnych może mieć nagłą odpowiedź ze strony układu pokarmowego, mogą pojawić się nudności, wymioty, uczucie głodu lub brak apetytu. Cynk w jedzeniu to najlepsza forma jego przyjmowania.