Miażdżyca jest chorobą przewlekłą, która może skończyć się fatalnym finałem. Jest ona niebezpieczna dla zdrowia, ponieważ rozwój miażdżycy odbywa z początku bezobjawowo, dlatego tak ważne jest, by wykonywać regularne badania lekarskie szczególnie, jeśli nasza historia medyczna przejawia zwiększone czynniki ryzyka miażdżycy, stosowana jest niewłaściwa dieta lub gdy jesteśmy obciążeni genetycznie.
Poniżej w artykule, który został stworzony tylko i wyłącznie na potrzeby informacyjne oraz może stanowić uzupełnienie wiedzy medycznej, opiszemy sposoby na zmniejszenie ryzyka wystąpienia miażdżycy, jakie są rodzaje i objawy miażdżycy oraz jak wygląda miażdżyca nóg.
Z każdym niepokojącym symptomem należy natychmiast udać się po poradę lekarską, nie należy zwlekać czy leczyć się na własną rękę. Zaniedbana miażdżyca może prowadzić do przedwczesnej śmierci.
Jak wygląda miażdżyca – co to jest?
Miażdżyca jest to choroba spowodowana zmniejszeniem światła dużych tętnic i średnich naczyń tętniczych. Dzieje się na skutek osadzania się tłuszczów na ścianie tętnicy i ścianach naczyń krwionośnych. Z biegiem czasu, oprócz tłuszczu mogą osadzać się również inne elementy, co powoduje, że powstaje blaszka miażdżycowa domykając częściowo tętnicę.
Prowadzi to do braku swobodnego przepływu krwi, rozwoju miażdżycy i wielu powikłań, takich jak: choroby niedokrwiennej serca, niedokrwienia kończyn dolnych choroby serca, zawał serca i wiele innych groźnych dla organizmu chorób.
W przypadku kiedy przepływ krwi w tętnicach uszkodzi blaszki miażdżycowe następuje pęknięcie blaszki miażdżycowej i w miejsce rany powstaje skrzep. Wówczas miażdżyca może doprowadzić do całkowitej blokady i w rezultacie do zawału serca lub udaru mózgu, w zależności która z tętnic została zablokowana. Powstawanie blaszki miażdżycowej może odbyć się na każdej z tętnic.
Miażdżyca – objawy
Objawy miażdżycy są bardzo zróżnicowane w zależności od lokalizacji zmian miażdżycowych. Konsekwencje miażdżycy są wykrywalne dopiero, kiedy jest ona już dobrze rozwinięta, ponieważ choroba jest podstępna i rozwija się bezobjawowo w pierwszy stadium. Rozwój miażdżycy w naczyniach krwionośnych powoduje bolesne i niekomfortowe symptomy. Poniżej podzieliliśmy je ze względu na rodzaje miażdżycy.
Miażdżyca tętnic
Tętnice to główne naczynia krwionośne w organizmie człowieka. Zablokowanie tętnic wieńcowych, które prowadzą krew do serca powoduje bóle wieńcowe. Początkowo występują one podczas wysiłku fizycznego lub zaraz po jego zakończeniu, jednak z rozwojem miażdżycy występują one również w czasie odpoczynku. Może prowadzić to do zawału mięśnia sercowego, kiedy blaszka miażdżycowa pęknie, a w miejsce uszkodzenia pojawi się skrzep. Symptomami są silnie rozdzierający ból w klatce piersiowej, ból kończyn górnych, barków i szyi, zimne poty, kłopoty z oddychaniem, a w efekcie utrata przytomności.
Miażdżyca tętnic nerkowych powoduje ograniczenie lub w najgorszym przypadku zaprzestanie wszystkich funkcji nerkowych, co może skutkować niewydolnością nerek i poważną dysfunkcję układu wydalniczego. Pojawia się kłujący ból podczas oddawania moczu lub krwiomocz.
W przypadku miażdżycy tętnic szyjnych występuje drętwienie kończyn górnych i barków, problemy z oddychaniem, zaburzenia widzenia, jak również mowy, ponieważ zator w tych tętnicach wiąże się z niedotlenieniem mózgu, który odpowiedzialny jest funkcje życiowe oraz zmysły. Miażdżyca tętnic szyjnych może również przyczyniać się do niebezpiecznych powikłań układu sercowego, na przykład: choroba niedokrwienna serca.
Miażdżyca nóg
Miażdżyca kończyn dolnych powstaje w momencie, kiedy światło tętnic kończyn dolnych zostaje częściowo lub całkowicie zablokowane. Objawia się to bólem, uczuciem drętwienia i ziębnięcia, bladością skóry oraz mogą występować zaburzenia erekcji, gdy zmiany miażdżycowe występują w górnej części nogi.
Zmiany miażdżycowe, które są posunięte w procesie rozwoju choroby w najgorszym przypadku mogą powodować chromanię przestankową, która objawia się silnym bólem najczęściej w łydce, ale również w stopach, kolanach czy udach. W pierwszym stadium, ból występuje tylko podczas lub po aktywności fizycznej, jednak w zaawansowanym rozwoju miażdżycy, ból pojawia się również w stanie spoczynku.
Miażdżyca aorty
Aorta to główna tętnica odprowadzająca krew z serca do innych tętnic. Konsekwencją miażdżycy w tym rejonie może prowadzić do powstania tętniaka aorty. Objawia się to silnym bólem w klatce piersiowej, a ogólny stan zdrowia szybko się pogarsza.
Spada ciśnienie tętnicze lub pojawia się tachykardia – wysokiej częstotliwości skurcze serca, występują duszności i utrata przytomności. Do symptomów w przypadku miażdżycy aorty brzusznej zaliczane są również wymioty i bóle brzucha, biegunka, wzdęcia, brak apetytu oraz anomalia przewodu pokarmowego. Miażdżyca tętnic jamy brzusznej w posuniętym procesie jej rozwoju może powodować niedokrwienie jelit.
Miażdżyca mózgu
Częściowe zablokowanie tętnic lub tętnicy szyjnej może prowadzić do niedokrwienia mózgu, natomiast, gdy światło tętnicy szyjnej zostaje całkowicie zamknięte powoduje to udar mózgu. Do objawów miażdżycy mózgu należą zawroty głowy, zaburzenia czucia. Charakteryzuje się także zaburzeniami widzenia oraz zaburzeniami zmysłów.
Udar mózgu objawia się podobnie, jednak symptomy wyżej wymienione są spotęgowane oraz dochodzi do nich zaburzenie świadomości, drętwienie i niedowład kończyn, a ostatecznie utrata przytomności lub kompletny brak świadomości i omamy.
Co powoduje miażdżyca – przyczyny i skutki jej powstawania
Czynnikami ryzyka miażdżycy jest głównie niewłaściwy styl życia – nieodpowiednia dieta wysoka w tłuszcze nasycone, aktywność fizyczna na bardzo niskim poziomie lub jej brak, palenie tytoniu, spożywanie nadmiernej ilości alkoholu, które przyczyniają się do zaburzenia profilu lipidowego.
Zwiększony poziom złego cholesterolu (LDL) i trójglicerydów, które zamykają powoli naczynia krwionośne, w połączeniu z niskim poziomem dobrego cholesterolu (HDL) to przyczyny miażdżycy.
Dodatkowo, powodem miażdżycy są choroby podstawowe, takie jak: nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, niewydolność nerek lub niedoczynność tarczycy. Niektóre leki moczopędne lub leki z grupy kortykosteroidowych również mogą powodować rozwój choroby i zwężenie światła tętnic.
Miażdżyca – dieta
Profilaktykę miażdżycy powinno zacząć się wraz z pierwszymi objawami lub wynikami badań cholesterolowych, które zbliżają się do górnej granicy norm. W leczeniu miażdżycy bez leków, zastosowanie diety miażdżycowej powinno unormować wyniki badań. Dieta wiąże się z ograniczeniem spożycia tłuszczów, w szczególności tłuszczów nasyconych oraz tłuszczów trans, które zwiększają poziom cholesterolu LDL.
Należy wprowadzić do diety chude mięsa i tłuste ryby morskie, które zawierają cenne tłuszcze rybne: omega-3 i omega-6. Aby obniżyć stężenie cholesterolu należy przyjmować produkty bogate w błonnik, takie jak: produkty zbożowe, razowe makarony, pełnoziarniste pieczywo, owoce oraz warzywa. Cennymi produktami, nie zawierające złego cholesterolu pokarmowego będą orzechy, nasiona lub pestki.
Podwyższony poziom cholesterolu zbić można również odstawiając alkohol i wyeliminowując palenie papierosów, które źle wpływają na nasze zdrowie. Uwzględnić trzeba również zamianę tłuszczy zwierzęcych na tłuszcze roślinne. Unikać smażenia potraw, bardziej korzystne dla zdrowia i sylwetki jest ich duszenie, pieczenie lub gotowanie na parze. Podczas diety na obniżenie cholesterolu należy odstąpić od spożywania przemysłowych wyrobów cukierniczych. Zawierają one niezdrowy olej palmowy, tłuszcze trans, syrop glukozowo-fruktozowy, które nie tylko podnoszą poziom cholesterolu LDL we krwi, ale także cukier.
Zapobieganie miażdżycy jest kluczowe, bowiem dzięki stosowaniu diety i aktywności fizycznej możemy uchronić się przed postępem choroby, która w efekcie może prowadzić wielu groźnych dla życia skutków. Gdy jednak w naszej historii medycznej występowały już choroby sercowo-naczyniowe lub należymy do grupy wysokiego ryzyka, w leczeniu miażdżycy powinny znaleźć się leki przeciwpłytkowe przepisane przez lekarza, które zawierają w sobie kwas acetylosalicylowy. Od wieków ten kwas znany jest jako substancja, która powstrzymuje proces zapalny. Stosowany jest również jako środek przeciwbólowy, przeciwgorączkowy.
Od niedawna znany jest również jako środek przeciwzakrzepowy, czyli przeciwagregacyjny. Hamuje on aktywację enzymy cyklooksygenazy, który wpływa na wytwarzanie się tromboksanu przyczyniającego się do zlepiania płytek krwi, co skutecznie może powstrzymać tworzenie się blaszek miażdżycowych i zapobiegać ich dalszych konsekwencjom.
W przypadku, gdy ograniczenie spożycia tłuszczów i włączenie zdrowego i aktywnego stylu życia wciąż powoduje niepokojące zmiany miażdżycowe, a leczenie farmakologiczne również nie przynosi zamierzonych efektów, można poddać się angioplastyce. Jest to leczenie chirurgiczne, podczas którego wstawia się stenty. Zapobiegają one ponownemu ograniczeniu przepływu krwi. Jedną z metod leczenia operacyjnego jest również endarterektomia. Jest to zabieg usunięcia blaszek miażdżycowej, który w połączeniu z przestrzeganiem diety i umiarkowaną aktywnością fizyczną przynosi zadawalające rezultaty.